بزرگنمايي:

عصر کرد - - دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رم، که شنبه (30 فروردین 404) برگزار شد، بیش از آنکه صرفاً یک گفت‌وگوی دیپلماتیک باشد، عرصه‌ای بود برای نمایش توانمندی ایران در هدایت مذاکراتی پیچیده و چندلایه.
اقتدار در سایه دیپلماسی: ایران، معمار چارچوب مذاکرات با حضور سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، و تیمی متشکل از کارشناسان ارشد مانند مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی، ایران نه‌تنها دیدگاه‌های خود را درباره رفع کامل تحریم‌ها و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش با قاطعیت مطرح کرد، بلکه موفق شد چارچوبی برای ادامه مذاکرات در مسقط ترسیم کند که منافع ملی‌اش را در مرکز قرار دهد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
برخلاف برخی تحلیل‌های غربی که سعی در القای انفعال ایران داشتند، اظهارات عراقچی در پایان مذاکرات، مبنی بر دستیابی به تفاهم‌هایی بر اصول و اهداف کلیدی، نشان‌دهنده توانایی ایران در پیشبرد مذاکرات از موضع قدرت بود. ایران با تأکید بر اینکه رفع تحریم‌ها باید «مطمئن» و همراه با تضمین‌های عملی باشد، عملاً آمریکا را در موقعیتی قرار داد که نمی‌تواند به وعده‌های مبهم یا توافق‌های شکننده بسنده کند. این موضع، ریشه در تجربه تاریخی ایران، به‌ویژه خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام در سال 2018 دارد و نشان‌دهنده بلوغ دیپلماتیک تهران در اجتناب از تکرار اشتباهات گذشته است.
افزون بر این، ایران با مدیریت هوشمندانه حضور رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در رم، نشان داد که ضمن به‌رسمیت‌شناختن نقش نظارتی آژانس، اجازه ورود زودهنگام این نهاد به مذاکرات را نمی‌دهد. این موضع که عراقچی آن را با صراحت بیان کرد، نه‌تنها استقلال تصمیم‌گیری ایران را تقویت کرد، بلکه پیامی روشن به غرب فرستاد: تهران تنها در زمان و شرایطی که خود تعیین می‌کند، وارد فاز‌های بعدی همکاری خواهد شد.
واشنگتن در تنگنا: چالش‌های آمریکا در برابر قاطعیت ایران اظهارات لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال، درباره نگرانی‌های احتمالی در واشنگتن نسبت به اهداف دور سوم مذاکرات، گواهی بر تأثیرگذاری استراتژی ایران در ایجاد فشار بر تصمیم‌گیران آمریکایی است. ایران با تأکید بر رفع کامل تحریم‌ها و حفظ دستاورد‌های هسته‌ای خود، عملاً آمریکا را در موقعیتی قرار داده که باید بین پذیرش خواسته‌های مشروع تهران و مواجهه با فشار‌های داخلی و لابی‌های صهیونیستی یکی را انتخاب کند.
در حالی که وزارت خارجه عمان هدف مذاکرات را دستیابی به توافقی «منصفانه، دائمی و الزام‌آور» اعلام کرده، به نظر می‌رسد این چارچوب، که با هدایت ایران شکل گرفته، در واشنگتن با مقاومت‌هایی مواجه شده است. برخی مقامات آمریکایی، تحت تأثیر رژیم صهیونیستی و به‌ویژه بنیامین نتانیاهو، همچنان بر توهم برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران اصرار دارند. در مقابل، رویکرد واقع‌بینانه استیو ویتکاف، نماینده آمریکا، که راشاتودی به آن اشاره کرده، نشان‌دهنده پذیرش ضمنی قدرت مذاکراتی ایران است.
ایران با حفظ برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود و تأکید بر حق قانونی‌اش برای استفاده از انرژی هسته‌ای، عملاً معادلات را به‌گونه‌ای تغییر داده که آمریکا نمی‌تواند بدون ارائه امتیازات ملموس، انتظار همکاری یک‌طرفه داشته باشد. این پویایی، به‌ویژه در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا در سال 2026، فشار مضاعفی بر دولت بایدن وارد می‌کند تا در برابر ایران، رویکردی متعادل‌تر اتخاذ کند. نقش عمان به‌عنوان میانجی بی‌طرف، در این میان، به ایران فرصتی داده تا بدون ورود به رویارویی مستقیم، خواسته‌های خود را با اقتدار پیش ببرد.
مسقط، آزمون قدرت ایران: هدایت مذاکرات به سوی پیروزی دیپلماتیک توافق برای برگزاری جلسات کارشناسی در سوم اردیبهشت 404 و مذاکرات ارشد در ششم اردیبهشت در مسقط، نه‌تنها نشانه شتاب گرفتن روند دیپلماتیک، بلکه گواهی بر توانایی ایران در تعیین مسیر مذاکرات است. ایران با پافشاری بر ضرورت جلسات کارشناسی، نشان داد که به‌دنبال توافقی دقیق و پایدار است که در آن هیچ‌یک از منافع ملی‌اش قربانی نشود. این ساختار دوسطحی که با هدایت ایران شکل گرفته، فرصتی برای تهران فراهم می‌کند تا با تکیه بر توان فنی و دیپلماتیک خود، جزئیات توافق را به نفع خود تنظیم کند.
برخلاف مذاکرات گذشته مانند وین در سال‌های 2021 و 2022، که به‌دلیل زیاده‌خواهی‌های غرب به بن‌بست رسید، ایران این‌بار با تکیه بر دستاورد‌های هسته‌ای و توان اقتصادی روبه‌رشد خود، از موضعی قوی‌تر وارد مذاکرات شده است. اظهارات اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه، مبنی بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران و آمادگی برای همکاری در راستای رفع شبهات، همراه با تأکید بر رفع تحریم‌ها با تضمین‌های عملی، نشان‌دهنده اعتمادبه‌نفس تهران در این فرآیند است.
در این میان، حضور گروسی در رم و دیدارهایش با مقامات آمریکایی و ایتالیایی، که احتمالاً بخشی از تلاش غرب برای ایجاد فشار فنی بر ایران بود، با پاسخ قاطع عراقچی خنثی شد. ایران با تأکید بر اینکه آژانس تنها در نقش نظارتی و در زمان مناسب وارد مذاکرات خواهد شد، عملاً ابتکار عمل را در این حوزه نیز حفظ کرد. موفقیت مذاکرات مسقط، به توانایی ایران در حفظ این اقتدار و وادار کردن آمریکا به پذیرش خواسته‌های مشروع تهران بستگی دارد. در این مسیر، میانجی‌گری عمان و اظهارات خوش‌بینانه بدر البوسعیدی، وزیر خارجه این کشور، مبنی بر ممکن شدن غیرممکن‌ها، نشان‌دهنده تأثیرگذاری استراتژی ایران در تغییر فضای مذاکرات است.
ایران، بازیگر اصلی میدان دیپلماسی مذاکرات رم، صحنه‌ای بود که ایران در آن نه‌تنها اقتدار دیپلماتیک خود را به نمایش گذاشت، بلکه با هدایت هوشمندانه مذاکرات، چارچوبی را ترسیم کرد که منافع ملی‌اش را در اولویت قرار می‌دهد. با تکیه بر دستاورد‌های هسته‌ای، تجربه تاریخی و تیم دیپلماتیک کارآزموده، ایران موفق شد آمریکا را در موقعیتی قرار دهد که باید بین پذیرش خواسته‌های مشروع تهران و تحمل هزینه‌های سیاسی داخلی یکی را انتخاب کند.
مسقط، به‌عنوان گام بعدی این دیپلماسی پویا، فرصتی است برای تثبیت این اقتدار و نزدیک شدن به توافقی که نه‌تنها تحریم‌های ظالمانه را رفع کند، بلکه جایگاه ایران را به‌عنوان قدرتی مستقل و غیرقابل‌چشم‌پوشی در صحنه جهانی تثبیت نماید. در این مسیر، فشار‌های رژیم صهیونیستی و اختلافات داخلی در واشنگتن، اگرچه چالش‌هایی جدی هستند، اما نمی‌توانند اراده ایران را در پیگیری حقوقش متزلزل کنند. رم نشان داد که ایران، نه‌تنها بازیگری منفعل نیست، بلکه معمار اصلی معادلات دیپلماتیک است و مسقط، صحنه‌ای خواهد بود برای اثبات این حقیقت.