عصر کرد - عکس: اکوایران/ دانیال شایگان
به گزارش اقتصادنیوز، شاخص فلاکت، یکی از شاخص‌های پرکاربرد در ارزیابی وضعیت معیشت مردم در یک اقتصاد، از جمع نرخ تورم و نرخ بیکاری به‌دست می‌آید. این شاخص به‌صورت ساده نشان می‌دهد که تا چه میزان مردم یک کشور از دو معضل اصلی اقتصادی - یعنی افزایش هزینه‌های زندگی و کاهش فرصت‌های شغلی - رنج می‌برند.
هرچه این شاخص بالاتر باشد، فشار اقتصادی بر جامعه بیشتر خواهد بود. شاخص فلاکت نه‌تنها وضعیت فعلی اقتصاد را بازتاب می‌دهد، بلکه به سیاست‌گذاران هشدار می‌دهد که چه میزان از جمعیت کشور تحت‌تأثیر ناپایداری‌های اقتصادی قرار دارند. داده‌های جدید نشان می‌دهد که شاخص فلاکت در ایران برای دومین سال متوالی کاهش یافته است. شاخص فلاکت، نماگری از سفره و اشتغال مردم به گزارش اکوایران، بررسی روند شاخص فلاکت طی دوره 1391 تا 1403 بیانگر سه مرحله متمایز در اقتصاد ایران است. در نخستین سال این بازه، یعنی 1391، شاخص فلاکت در سطح نسبتاً بالای 41.6 واحد قرار داشت و در سال بعدی به 43.2 واحد رسید. با این حال، از سال 1393 تا 1395 شاهد کاهش چشمگیر این شاخص بودیم؛ به‌گونه‌ای که در سال 1393 به 25.2، در سال 1394 به 22.1 و نهایتاً در سال 1395 به 19.3 واحد کاهش یافت. این روند کاهشی نشان‌دهنده ثبات نسبی در اقتصاد، کنترل تورم و بهبود وضعیت اشتغال در آن مقطع زمانی بود.
اما این دوره آرامش اقتصادی زیاد دوام نداشت. از سال 1396 روند صعودی شاخص فلاکت آغاز شد و در سال 1397 با رسیدن به 39.1 واحد، جهش معناداری از خود نشان داد. در سال 1398، شاخص به 45.5 واحد رسید و این روند افزایشی در سال‌های 1399 و 1400 نیز ادامه یافت. در سال 1400، شاخص فلاکت به 49.4 واحد رسید و در سال 1401 با جهشی دیگر، به رکورد تاریخی 54.8 واحد صعود کرد. این افزایش عمدتاً به دلیل تورم فزاینده و کاهش توان خرید خانوارها در کنار نوسانات نرخ ارز و تحریم‌های بین‌المللی اتفاق افتاد.
در سال 1402، شاخص فلاکت اندکی کاهش یافت و به 48.8 واحد رسید. این روند نزولی در سال 1403 ادامه پیدا کرد و شاخص تا سطح 40.1 واحد کاهش یافت. هرچند این افت در ظاهر مثبت به‌نظر می‌رسد، اما سطح شاخص همچنان نسبت به بازه سال‌های 1393 تا 1395 بالا است و نشان‌دهنده آن است که اقتصاد ایران هنوز با چالش‌های ساختاری درگیر است.

همانطور که پیشتر به آن اشاره شد، در محاسبه شاخص فلاکت از تورم سالانه و بیکاری سالانه استفاده می‌شود. با توجه به این که نرخ بیکاری سال 1403 هنوز منتشر نشده، باید آن را برآورد کرد. اکوایران با استفاده از میانگین جمعیت بیکار در 4 فصل سال 1403، نرخ بیکاری این سال را برآورد و شاخص فلاکت را محاسبه کرده است.
نکته مثبت در روند اخیر، کاهش محسوس شاخص فلاکت در دو سال پایانی دوره مورد بررسی است که می‌تواند ناشی از افت تدریجی تورم و تلاش برای کنترل نوسانات اقتصادی باشد. با این حال، ضعف ساختاری اقتصاد، نبود رشد پایدار، و سطح همچنان بالای شاخص نسبت به سال‌های طلایی 1393 تا 1395، از جمله نقاط منفی و هشداردهنده باقی می‌ماند. به‌عبارت دیگر، کاهش شاخص فلاکت در سال‌های اخیر گرچه امیدوارکننده است، اما نمی‌توان آن را نشانه‌ای قطعی از بهبود معیشت عمومی تلقی کرد؛ مگر آنکه این روند کاهشی ادامه‌دار، همراه با رشد اشتغال و ثبات قیمت‌ها باشد.