بزرگنمايي:
عصر کرد - ایسنا /در مراسم رونمایی از کتاب نفیس «دیوان حافظ» با خط میرزا محمدرضا کلهر درباره چگونگی یافتن این کتاب نفیس و انتشار آن سخن گفته شد.
به گزارش به نقل از روابط عمومی مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری، مراسم رونمایی از کتاب نفیس «دیوان حافظ» به قلم مرحوم میرزامحمدرضا کلهر با حضور چهره‌های سرشناس خوشنویسی از جمله غلامحسین امیرخانی، مجتبی ملک‌زاده، محمد حیدری، حمید عجمی، صداقت جباری، علی شیرازی، امیر احمد فلسفی، الهه خاتمی، اسرافیل شیرچی، رضا یساولی، محمدعلی قربانی، محمد شهبازی، حسین غلامی، حمیدرضا قلیچ‌خانی، ایرج نعیمایی و رسول مرادی، محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری، محمد زرویی نصرآباد، امیر عبدالحسینی، سیدشهاب‌الدین شکیبا مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری و کاوه علینقی مدیر انتشارات آبان، چهارشنبه 28 آذرماه در گالری موسسه نام برگزار شد.
موسسه فرهنگی هنری نام در راستای اهداف خود که ایجاد دسترسی عموم جامعه به آثار هنری فاخر در قالب محصولات فرهنگی متنوع است، این کتاب را که اصل آن که اثری ماندگار به خط میرزامحمدرضا کلهر به حساب می‌آید و در اختیار گنجینه مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری قرار دارد، با همکاری انتشارات آبان و به همت امیر عبدالحسینی منتشر کرده است.
حمیدرضا قلیچ‌خانی نویسنده مقدمه این اثر که مدیریت جلسه را نیز عهده‌دار بود، در ابتدا گفت: چندی پیش نسخه‌ای از دیوان حافظ به خط میرزا محمدرضا کلهر که دوستان همت کردند، در موسسه نام به چاپ رسید. درباره این اثر، نظر استادان خوشنویسی پرسیده شد و همه متفق‌القول آن را خط میرزا رضای کلهر دانستند.
روایت عجمی از تهیه دیوان حافظ با خط میرزا رضا کلهر
حمید عجمی، هنرمند خوشنویس در این مراسم در توضیح تهیه این دیوان حافظ، گفت: یکی از روزهای سال 1359 یا 1360 بود یکی از دوستان با من تماس گرفت و از پیدا شدن نسخه‌هایی از خوشنویسی در یک خانه تیمی خبر داد. مشخص شد که آن خانه که منافقان در آن حضور داشتند، متعلق به پسر ذکاءالملک فروغی بود و نسخه‌های پیدا شده احتمال زیاد متعلق به فروغی بود. به دوستم گفتم که آن نسخه‌ها را می‌خواهم و او نیز آنها را برایم آورد و قرار شد آنها را تفکیک و بررسی کنیم. وقتی بررسی و تفکیک قطعات تمام و دسته‌بندی شد، نزد استاد غلامحسین امیرخانی رفتم تا با نظر ایشان قطعات را طبقه‌بندی کنیم. حتی برای قطعیت، چند قطعه‌ای نیز نزد استاد کیخسرو خروش و عباس اخوین بردم که در نهایت مجموعه بسیار نفیسی جمع شد.
او بیان کرد: بخشی از خط دیوان، ضعیف است اما معلوم است که کاتب همه دیوان یک نفر است و آن بخش ضعیف مشخص بود کمی بی‌حوصله نوشته شده بود. بعدها متوجه شدیم که جنس کاغذ آن بخش‌هایی که ضعیف است، متفاوت بوده و همین امر سبب شده حال ناخوشی برای کاتب ایجاد کند. بنابراین اگر تفاوتی بین عیار خطوط مشخص است، به دلیل جنس کاغذ آن است.
این هنرمند خوشنویس ادامه داد: از استاد کیخسرو خروش درخواست کردم چهره‌ای را در سبک پرداز از میرزامحمدرضا کلهر برای ابتدای کتاب ترسیم کند و به هر صورت با هر خون جگری بود آن کتاب چاپ شد.
حمید عجمی گفت: در آن سالی که این قطعات را پیدا کردیم، سال میرزا محمدرضا کلهر هم بود، پس با استادان صحبت کردیم تا کتابی منتشر شود. همچنین به ذهن‌مان رسید نمایشگاهی از استادان خوشنویسی در حوزه نستعلیق برگزار کنیم و آن نمایشگاه با یاد میرزا رضای کلهر در خانه سوره برگزار شد.
انجمن خوشنویسان ایران نیز به دلیل پیدا شدن این 120 قطعه از مرحوم کلهر، در نکوداشتی که هر ساله دارند، نکوداشت یکصدمین سال درگذشت میرزامحمدرضا کلهر را برگزار کرد. همچنین این جریان‌ها سبب شد که مقبره مرحوم کلهر شناسایی شود و مجوز گرفتیم تا سنگ قبری به یاد او در محل آرامگاهش نصب شود.
مدیون مجموعه‌دارانی هستیم که دغدغه گسترش هنر دارند
غلامحسین امیرخانی نیز گفت: تکلیف و دینی که هم‌اکنون در این جلسه دارم، سپاسگزاری از افرادی است که خوشنویسی را زنده نگه می‌دارند.
او به انتخاب نسخی از خط و خوشنویسی اشاره کرد و آن را پایه و اساس اولیه کتابی عنوان کرد که بعدها با نام «مرقع رنگی» چاپ شد.
امیرخانی با تاکید بر توجه مجموعه‌داران هنری نسبت به نسخ و قطعات خطی، بیان کرد: ما سال‌های سال در انجمن خوشنویسان ایران، دست‌خط مبارک مرحوم سیدحسین میرخانی را نگهداری می‌کنیم و حضور ایشان در سال‌های سال، به حضور مشتاقان این هنر ناب کمک کرده است.
او با بیان خاطره‌ای، نسبت به توجه به قطعات خطی تاکید کرد و گفت: سال‌ها پیش، یکی از مجموعه‌داران تماس گرفت که حدود 30 قطعه از علی‌اکبر خان کاوه برای فروش آورده‌اند که من به او گفتم آنها را خریداری کند. این فرصتی شد که من بتوانم درباره استاد صحبت کنم، چراکه ما از حضور و تجربه بزرگترین خوشنویس معاصر بی‌بهره شدیم اما این 30 قطعه مقدمه خوبی شد تا آن‌طور که جایگاه ایشان است، رفتار کنیم. من پنجاه و چند اثر را انتخاب کردم که به نام استاد چاپ کردم. جامعه خوشنویسی که به طور کلی از آثار مرحوم کاوه محروم بود، با این آثار منتشر شده از آن بهره‌مند شد. اگر آثار او دیده نمی‌شد جای افسوس بود.
این هنرمند پیشکسوت خوشنویس با اشاره به اینکه خیلی مدیون مجموعه‌دارانی هستیم که دغدغه هنر دارند، گفت: اگر مجموعه‌داران آگاه و دغدغه‌مند نبودند، این آثار هیچ‌کجا پیدا نمی‌شد. شاید یکی از مؤثرترین مولفه‌های رشد کیفی در خوشنویسی معاصر را بتوان بهره‌مندی از این آثار دانست.
امیرخانی در پایان گفت: در این راه، از بیش از 500 سال تجربه و هدایت‌گری هنرمندان خوشنویس که از آنها محروم بودیم، بهره‌مند شدیم و به همین دلیل، این کتاب نفیس «دیوان حافظ» به خط مرحوم کلهر نیز حائز اهمیت است.
باید در مورد نقش مرحوم کلهر در خوشنویسی معاصر صحبت شود
در ادامه مراسم، استادان خوشنویسی درباره اثر نفیس میرزا محمدرضا کلهر سخن گفتند.
علی شیرازی در سخنانی کوتاه بیان کرد: به نظر من کتاب نفیس به خط میرزامحمدرضا کلهر خیلی می‌تواند مؤثر باشد؛ چراکه نقطعه عطفی در خوشنویسی است.
امیراحمد فلسفی هنرمند خوشنویس هم گفت: امیدوارم شرایط مناسبی به وجود آید تا در مورد نقش مرحوم کلهر در خوشنویسی معاصر صحبت شود؛ چراکه بعد از ورود صنعت چاپ به ایران باید بدانیم که خوشنویسان چه سرنوشتی پیدا کردند. همه ما اقرار داریم میرزا رضا کلهر، کاتبی قهار بوده و همه وجود خود را وقف کتابت کرده است و هم باید حق او ادا شود و همین که در باب شیوه او باید به درستی قضاوت شود. بهتر است از کلهر صرفاً انتظار کتابت‌نویسی داشته باشیم.
مجتبی ملک‌زاده نیز بیان کرد: یکی از مواردی که در خوشنویسی امروز مغفول است، کتابت است و چاپ این کتاب می‌تواند به نقیضه‌ای که در خوشنویسی موجود است، کمک کند.
حسین غلامی هنرمند دیگر حاضر در این مراسم، گفت: سال‌های دور به حوزه هنری پیوستیم که افتخاری برای من بود که در کنار اساتیدی چون حمید عجمی بودم و مجموعه‌ای که در اختیار حوزه قرار گرفته بود، کارشناسی می‌کردیم. خاطرم هست که با چه دقتی کار و مجموعه سیاه مشق‌های میرزا محمدرضا کلهر را آماده می‌کردیم. شاهد بودم حمید عجمی با چه خون دلی کار می‌کرد و الان کار ایشان جای تشکر دارد. این افتخار را داشتم که کتابت روی جلد و مقدمه دیوان حافظ را نیز انجام دهم.
ایرج نعیمایی نیز در ادامه درباره انواع چاپ سخن گفت.
در پایان مراسم، حمید عجمی برای رونمایی از کتاب نفیس «دیوان حافظ» به خط میرزامحمدرضا کلهر، تفألی به این کتاب زد و غزلی را خواند.
پوستر این مراسم نیز به امضای همه استادان و هنرمندان حاضر در این نشست صمیمانه رسید.