چاپ

عصر کرد - این سال‌ها و پیش از تعطیلی سالن‌های تئاتر به‌دلیل کرونا متداول شده که تماشاگران تئاتر اغلب با صحنه خالی همراه بشوند؛ یعنی با ورودشان به تئاتر و آمدن نور صحنه بیشتر متوجه می‌شوند که از دکور و چیدمان چندان خبری نیست، بلکه نمایش با حضور بازیگران و چند نور مختصر و به اصطلاح مفید و گاهی نیز با بهره بردن از لباس و گریم سروته یک نمایش را هم آورده‌اند.
شاید این یک ایراد بزرگ و کاملاً غیر منطقی باشد که با اصول و ترکیب تئاتری سر سازگاری نداشته باشد اما چرا همه به این نقصان بارز که بسیار هم ویرانگر است تن می‌دهند؟! این نقصان دو دلیل عمده می‌تواند داشته باشد. یکم ازدحام کارها در یک سالن و دوم هم صرفه‌جویی در بودجه و شاید دلیل سومی هم باشد که آن ندانستگی هنر تئاتر است. برای دلیل یکم گفته‌اند که در یک تالار نمایشی به اصطلاح خصوصی، برای تأمین هزینه‌های تالار و تأمین بودجه و درآمد زایی مجبورند که در یک جای کوچک بدون رعایت استانداردهای لازم هر شب سه، چهار و گاهی پنج نمایش را باید اجرا کنند. این ازدحام مواجه می‌شود به نداشتن جایی برای دپوی دکورهای گروه‌ها و از آن سو نیز، 10 دقیقه زمان جابه‌جایی برای دو گروه است که همان وسایل اندک‌شان را بین دو اجرا تعویض کنند. یعنی از همان ابتدای قرارداد تالارها خود را تحمیل می‌کنند که دکور و وسایل صحنه و چیدمان زیادی نداشته باشید و پروژکتور هم نداریم. با دو، سه منبع نوری آن هم مشترک بین همان سه، چهار و پنج کار باید تعویض نوری انجام شود. در واقع از همان ابتدای نمایش، جلوی خلاقیت دیداری گروه را می‌گیرند و این خود آسیب بزرگی برای تماشای تئاتر است. هنر تئاتر هنر دیدن است و باید عناصر دیداری به شکل توانمندی در خدمت اجرا باشد که همه لحظات یک متن گویای تصاویر بکر، کارآمد و مؤثر باشد. بدون ارائه تصاویر و ایجاد یک فضای کم رمق و تکراری نفس تماشاگر را می‌گیرد و این تکراری بودن هم ضرباهنگ را می‌اندازد و حوصله سر بر است و هم نکته‌هایی در ذهن و ناخودآگاه ثبت نمی‌شود چون چیزی دیده نشده و فقط شنیده‌ها در ذهن می‌ماند و یک خط داستان که در سطح حرکت می‌کند و انگار هیچ جنبش و جهش و تکاپویی به لحاظ حرکتی و میزانسن انجام نشده است. حالا چرا باید در این شرایط تن به کار داد؟!؛ پرسشی است که هنوز پاسخ درست و قانع کننده‌ای به آن داده نشده است. دوم صرفه‌جویی در هزینه هاست که شاید در نگاه اول مضحک به‌نظر بیاید که ما در تئاتر نباید پولی صرف دکور کنیم که ساخت، حمل و نگهداری اش هزینه‌بر است. آن هم برای 10، 20 یا 30 اجرایی که بعدش هیچی از آن تئاتر باقی نمی‌ماند!!! دقیقاً تئاتر محل هزینه کردن است و برای صرفه‌جویی نیز از حشو و زوائد می‌کاهند، نه اینکه از پایه و اساس دور طراحی صحنه خط قرمز بکشند که هزینه بر است. اصلاً تئاتر هزینه بر است و گروه هم باید هزینه کند که نتیجه هزینه‌اش را تماشا کند. مگر تماشاگر هزینه نمی‌کند؟ او هم وقت و پولش را صرف تئاتر دیدن می‌کند و انتظار دیدن یک کار خوب را دارد و اگر خود خواسته نکته‌ای کم باشد، این یعنی ضربه زدن به روح و روان تماشاگر که باید مدام شاهد کارهای الکن و ناقص باشد. شاید سومین دلیل که ندانستگی تئاتر است، باعث شده باشد، آن دو دلیل را توجیه پذیر کند که مدیر تالار و تهیه کننده و کارگردانی که تئاتر را نشناسند تن به هر شرایط غیر معمولی می دهند و بی‌دلیل تئاتر تهی می‌شود از عناصری که حتماً لازمه یک اجرای خوب و مطلوب است. بنابراین ازصحنه خالی در تئاتر بی‌دلیل و غیرمنطقی پرهیز کنیم و تئاتر‌مان را باری به‌هر جهت و تهی از منطق و معنا نگردانیم.