بزرگنمايي:

عصر کرد - تین نیوز |
با وجود تاکیدات بسیار بر مقوله توسعه دریامحور و اثرات موثر آن بر بهبود معیشت، اشتغال، گردشگری، تجارت، حمل و نقل و... سال هاست این موضوع به دلایل مختلف مغفول مانده و باتوجه به اینکه شکوفایی در این بخش نیازمند یک نقشه راه مشخص و هماهنگی همه دستگاه های مربوطه است، اخیرا وزرای راه و اقتصاد به این موضوع ورود و اعلام کرده اند که این موضوع را پیگیری خواهند کرد و تمامی تلاش خود را برای توسعه آن به کار می گیرند.
به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، با توجه به دسترسی ایران از دو طرف شمال و جنوب به دریا و آب های آزاد، توسعه دریامحور و اقتصاد دریا برای ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است. این موضوع به معنای استفاده پایدار از منابع و ظرفیت های آبی برای رشد اقتصادی، بهبود معیشت و ایجاد اشتغال است.
توسعه دریامحور که همواره مورد تاکیدات رهبری و همچنین دغدغه دولت های مختلف بوده اهدافی چون افزایش تولید ناخالص داخلی، توسعه گردشگری دریایی، توسعه صنایع جدید مانند حمل و نقل دریایی، آبزی پروری و همچنین بهبود کیفیت زندگی مردم را به همراه دارد.
با وجود اهمیت این اقتصاد و تاکیدات بسیار بر آن، این حوزه با چالش های بسیاری از جمله قرار گرفتن حمل ونقل دریایی و صنایع وابسته در حاشیه، وابستگی اقتصاد ایران به صنایع نفت و گاز، تحریم ها، کمبود نیروی ماهر حوزه دریانوردی، فرسودگی ناوگان،توسعه نامتوازن صنایع دریامحور و عقب ماندگی در بهره برداری از هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، کمبود زیرساخت ها و... مواجه است که باعث شده سهم اقتصاد آبی در تولید ناخالص داخلی اندک شود.
ناوگان فرسوده است
بنابر گفته کارشناسان حمل و نقل دریایی، ناوگان دریایی ایران فرسوده هستند و نیاز به نوسازی دارند. ناوگان فرسوده هزینه های نگهداری بالاتر و کارایی کمتری دارند و نمی توانند با استانداردهای جهانی حمل ونقل دریایی رقابت کنند. همچنین ناوگان قدیمی به دلیل مصرف بالای سوخت و کاهش بهره وری انرژی، هزینه های بیشتری را به شرکت ها تحمیل می کنند. این در حالی است که به دلیل تحریم های بین المللی، دسترسی به کشتی های مدرن و فناورانه برای ایران محدود شده است. این کمبود ناوگان به خصوص در بخش کشتی های کانتینری و تانکرهای نفتی، باعث شده ایران نتواند نقش برجسته ای در حمل ونقل جهانی داشته باشد.
وابستگی اقتصاد به نفت و گاز
یکی دیگر از چالش های مهمی که کارشناسان در خصوص عقب ماندگی در توسعه مقوله دریامحور عنوان می کنند وابستگی اقتصاد به صنعت نفت و گاز است؛ هر چند که در سال های بعد از انقلاب چند بار تصمیم جدی گرفته شد که از وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی و مشتقات نفتی کاسته شود اما در عمل چنین نشد و واقعیت این است که اقتصاد ایران به شدت وابسته به صنایع نفت و گاز است و این تمرکز باعث شده که بخش های دیگر اقتصادی مانند هر آنچه در دریا می توان دید کمتر توسعه یابند و در نتیجه این امر موجب کم توجهی به ظرفیت های بالقوه دریایی شده است.
تحریم ها مانع رشد اقتصادی دریا
تحریم ها نیز یکی دیگر از چالش های اقتصاد دریامحور است. به اعتقاد کارشناسان لجستیک و اقتصاد حمل و نقل، تحریم های بین المللی علیه ایران تأثیر قابل توجهی بر بخش های متنوع فعالیت های اقتصادی دریا محور گذاشته است. این تحریم ها موجب کاهش دسترسی ایران به بازارهای بین المللی و فناوری های نوین شده و جذب سرمایه گذاری های خارجی را محدود کرده است.
در تولید کشتی شرایط خوبی نداریم
آن طور که گفته شده کمبود توجه به صنایع دریایی و کشتی سازی در سال های گذشته باعث شده ایران نتواند از ظرفیت های خود در تولید و تعمیر کشتی ها برای گسترش تجارت دریایی به خوبی بهره برداری کند. در حقیقت کشور در بخش کشتی سازی با دو چالش مدیریت هزینه و زمان مواجه است. کشتی سازی در کشور ما گران و زمان بر بوده است؛ یعنی گاهی اوقات ساخت کشتی به بیش از چند سال هم به طول می انجامد و وقتی ساخت کشتی به موقع نباشد از نظر اقتصادی به صرفه نیست و وقتی کشتی ها آماده نباشد عملا تجارتی اتفاق نخواهد افتاد.
کمبود نیروی ماهر در حوزه دریایی
در بخش های متنوع فعالیت های دریایی، نیروی کار متخصص و آموزش دیده نقش مهمی دارد. کمبود نیروی کار ماهر و عدم سرمایه گذاری کافی در آموزش های تخصصی مرتبط با دریانوردی، بندری و لجستیک دریایی، باعث کاهش بهره وری و کارایی این بخش شده و نمی توان برنامه های جامع را عملی ساخت.
توسعه نامتوازن صنایع دریامحور
توسعه نامتوازن صنایع دریامحور نیز از دیگر چالش های توسعه دریامحور است. آنگونه که کارشناسان این بخش می گویند ایران از نظر دارا بودن سواحل طولانی در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان، دارای موقعیت استراتژیک دریایی است. با این حال، صنایع دریامحور نظیر شیلات، پرورش آبزیان، کشتی سازی و گردشگری دریایی به اندازه کافی توسعه نیافته اند. به طور مثال، صنعت شیلات، اگرچه پتانسیل بالایی دارد، اما به دلیل کمبود سرمایه گذاری و تکنولوژی های نوین، سهم ناچیزی در اقتصاد دارد.
عقب ماندگی در بهره برداری از هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
بنابرگفته کارشناسان حوزه دریا، در بهره برداری از فناوری های نوین مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا عقب ماندگی داریم. در سطح جهانی، فناوری های نوین مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء (IoT) و بلاک چین در مدیریت و توسعه کلیه فعالیت های اقتصادی دریا محور بسیار مؤثر واقع شده اند. اما در ایران به دلیل تحریم ها و عدم دسترسی به فناوری های پیشرفته، این فناوری ها به خوبی پیاده سازی نشده اند. این امر باعث کاهش کارایی و بهره وری در بخش دریایی و سهم اندک اقتصاد آبی کشور در تولید ناخالص داخلی شده است.
به طور کل، کارشناسان معتقدند ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود می تواند به عنوان مرکز ترانزیت بین المللی بین آسیا و اروپا عمل کند اما برای افزایش سهم دریا در تولید ناخالص داخلی، نیاز به برنامه ریزی جامع و منسجم در سطح ملی و بین المللی است که شامل توسعه زیرساخت های دریایی، افزایش سرمایه گذاری در صنایع دریایی، بهره گیری از فناوری های نوین و تعاملات بیشتر با شبکه های بین المللی و فراهم ساختن شرایط حضور شرکت ها و فورواردهای خارجی است.
اما باتوجه به اهمیت توسعه دریامحور در دولت چهاردم، این موضوع در دستور کار مسئولان و وزرای کابینه دولت پزشکیان قرار گرفته است؛ به طوری که چندی پیش نماینده رئیس جمهور در هماهنگی اجرای سیاست های کلی توسعه دریامحور اظهار کرد که ساحل و دریا جزو نعمت های خدادادی برای تسریع در روند توسعه کشور هستند؛ لذا دولت در حوزه اقتصاد دریامحور باید سیاستگذار و مردم توسعه آفرین باشند.
عبدالناصر همتی - وزیر امور اقتصادی و دارایی - نیز چند روز پیش با تاکید بر ضرورت توسعه اقتصاد دریا محور تصریح کرد که چاره ای جز توسعه در این حوزه نداریم و تمامی تلاش خود را به کار خواهیم گرفت.
فرزانه صادق - وزیر راه وشهرسازی - هم اخیرا اعلام کرده که عمل و اجرایی کردن هر آنچه رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ها بر اقتصاد دریامحور و پیشرفت و توسعه جزایر تاکید داشتند را به عنوان مهمترین مطلب پیگیری خواهیم کرد.