چاپ

عصر کرد - به گزارش اقتصاد آنلاین، اندیشکده فرانسوی BSI Economics (ابتکارعمل طوفان فکری در اقتصاد) یک اتاق فکر در زمینه اقتصاد و امور مالی است، به وضعیت مالی و اقتصادی اخیر در ترکیه به دنبال بازداشت "اکرم امام اوغلو" شهردار استانبول پرداخته و می‌نویسد:"بار دیگر، یک رویداد سیاسی موج گسترده‌ای از عدم اطمینان و تنش‌های مالی را در ترکیه به راه انداخته است.
به نظر می‌رسد سناریوی خروج سرمایه قابل توجهی در ترکیه در جریان است، زیرا آن کشور در ماه‌های اخیر مقدار قابل توجهی از سرمایه‌های بی ثبات را جذب کرده که به طور خاص با استراتژی‌های تجاری مرتبط است. علیرغم بهبود اخیر انتظار می‌رود ذخایر ارزی به طور خاص تحت تاثیر قرار گیرند وضعیتی که اعمال کنترل بیش از حد بر سرمایه را محتمل سازند. ترکیه از چندین عامل انعطاف پذیری برخوردار است از جمله سپرده‌های بانکی پویا و بنیان‌های قوی شرکتی و بانکی که به آن کشور اجازه می‌دهند از بحران تراز پرداخت‌ها جلوگیری کند. خطر بازگشت دلاری شدن اقتصاد را نمی‌توان در کوتاه مدت رد کرد، امری که می‌تواند به مارپیچ نزولی در کاهش ارزش لیر ترکیه دامن بزند. ترکیه از 19 مارس سال جاری میلادی وارد تلاطم مالی شده است. بار دیگر یک رخداد سیاسی یعنی بازداشت "اکرم امام اوغلو" شهردار استانبول و اعتراضات رخ داده پس از آن در سراسر ترکیه منشاء تنش‌های مالی کلان بوده است. هم چنین، این بازداشت نگرانی‌هایی جدی را در مورد استعفای احتمالی "مهمت شیمشک" وزیر خزانه داری و دارایی ترکیه که از ژوئن 2023 میلادی اعتبار اجرای سیاستگذاری اقتصادی آن کشور قلمداد شده، برانگیخته است. شاخص بازار سهام این کشور در ماه مارس به شدت سقوط کرد و تنش‌ها در مورد وضعیت لیر ترکیه دوباره ظاهر شد. کاهش ارزش لیر ترکیه در مارس 2025 موضوع تازه‌ای نبود. لیر پیش‌تر در فاصله سال‌های 2015 تا 2024 میلادی تا 92 درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده بود که عمدتا به دلیل ضعف‌های ساختاری در اقتصاد ترکیه بود که گاهی اوقات توسط رخداد‌های سیاسی ایجاد می‌شد. از دید برخی از تحلیلگران پشت بحران سیاسی اخیر خطر بروز یک بحران مالی عمیق نهفته است". این اندیشکده فرانسوی در ادامه با انتشار نمودار‌هایی به وضعیت اقتصاد و امور مالی ترکیه در حال حاضر پرداخته است:
1-پیامد‌های رخداد‌های سیاسی بر اقتصاد اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسند؛ کاهش اشتیاق برای اوراق قرضه ترکیه موج شوک سیاسی نه تنها به بازار سهام، بلکه به شاخص‌های مالی کلیدی نیز سرایت می‌کند. در چنین شرایطی، ترس از خروج سرمایه عظیم دوباره ظاهر می‌شود. با توجه به این که ترکیه به شدت به جریان‌های سرمایه گذاری پرتفوی (و هم چنین سپرده‌های بانکی) وابسته است، چنین سناریویی محتمل به نظر می‌رسد. با توجه به این که از زمان بازگشت نرخ‌های بهره واقعی مثبت در ترکیه، این ریسک در حال حاضر بیشتر به نظر می‌رسد، این کشور از علاقه پایدار سرمایه‌گذاران به اوراق قرضه دولتی بهره برده است (در نمودار اول مشاهده می‌کنید).

عصر کرد

2- تقویت کنترل سرمایه برای حفظ ذخایر ارزی؛ کاهش ذخایر ارزی بانک مرکزی ترکیه بانک مرکزی ترکیه برای مهار فشار نزولی بر لیر به طور گسترده با فروش و عرضه دارایی‌ها برای حفظ ارزش لیر مداخله خواهد کرد. این استراتژی همواره برای بانک مرکزی ترکیه به شدت پرهزینه بوده است. آن نهاد پولی در گذشته به همین خاطر شاهد کاهش سریع ذخایر ارزی خود بوده است. با تغییر در سیاستگذاری پولی از سال 2023 میلادی و استفاده کم‌تر فشرده از ذخایر ارزی برای حمایت از لیر، ذخایر خالص دارایی بانک مرکزی ترکیه در پایان سال 2024 به قلمرو مثبت بازگشت، اما سطح آن پایین باقی مانده و تخمین زده شده که حدود 26 میلیارد دلار در ابتدای سال 2025 میلادی بوده است. در شرایط خروج سرمایه و افزایش هزینه کردن از ذخایر ارزی از سوی بانک مرکزی برای حمایت از حفظ ارزش لیر، ذخایر (ناخالص و حتی بیشتر از آن خالص) به طور ناگزیر کاهش خواهند یافت که در نمودار دوم نشان داده شده است.

عصر کرد

3-عوامل تاب آوری که ریسک را کاهش می‌دهند؛ ترکیه مجهزتر از گذشته وارد دوره پرتلاطم می‌شود علیرغم آن که گاهی اوقات سناریوی بحران تراز پرداخت‌ها (کاهش ناگهانی واحد پول یک کشور) مطرح می‌شود، به نظر نمی‌رسد محتمل‌ترین سناریو در مرحله فعلی باشد. ترکیه چندین بار این نوع طوفان‌ها را پشت سر گذاشته و از دچار شدن به این سناریو اجتناب ورزیده است، حتی در برهه‌هایی که به نظر می‌رسید چندین شاخص از ظهور یک بحران قریب الوقوع خبر می‌دادند، همان گونه که در سال‌های 2018 و 2020 میلادی رخ داده بود. عوامل متعددی را می‌توان برای توضیح این انعطاف پذیری شناسایی کرد: تداوم حرکت قوی در سپرده‌های بانکی از یک سو و توانایی مکرر برای جلوگیری از بازپرداخت بدهی‌های خارجی و همزمان توانایی مکرر در بازپرداخت بدهی‌های خارجی.
علاوه بر این، به نظر می‌رسد که ترکیه در مقایسه با گذشته هم اکنون به شکلی مجهزتر وارد دوره پرتلاطم می‌شود. این موضوع در نمودار سوم نشان داده شده است.

عصر کرد

4-سایه تهدید آمیز دلاری شدن بر سر اقتصاد ترکیه همان طور که پیش‌تر ذکر شد، ترکیه می‌تواند به لطف عملکرد خوب سپرده‌های بانکی از خود در برابر دچار شدن به بحران تراز پرداخت محافظت کند. با این وجود، خطری در مورد سپرده‌ها یعنی دلار شدن اقتصاد وجود دارد. در فاصله سال‌های 2018 و در پایان سال 2021 میلادی ترکیه مرحله‌ای را تجربه کرد که سهم دارایی‌های لیر شهروندان ترکیه به نفع سپرده ارزی با سایر ارز‌ها کاهش یافت. این پدیده کاهش اعتماد شهروندان ترکیه به واحد پول ملی کشورشان را نشان می‌داد و زنگ خطری دلاری شدن اقتصاد را برای مقام‌های آن کشور به صدا درآورد. این موضوع در نمودار جهارم نشان داده شده است.

عصر کرد