چاپ

عصر کرد - یکی از متغیرهای مهم نوسانات مسکن در ایران بانک‌ها هستند. در واقع ورود بانک‌های بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری آنها در خرید ملک و ملک‌داری باعث شده نوسانات بخش مسکن همچنان ادامه داشته باشد.
بسیاری از بانک‌های خصوصی در ایران از میانه‌های دهه 80 که زمان تاسیس آنهاست وارد معاملات بخش مسکن شدند و سفته‌بازی را در این بازار رواج دادند.
بانک‌ها با یک حساب سرانگشتی متوجه شدند سود ناشی از سوداگری در حوزه مسکن بسیار بیشتر از سوداگری در حوزه فعالیت‌های مولد اقتصادی است؛ بنابراین جهت‌گیری خود را معطوف این بازار کردند.
بانک‌ها پول‌هایی را که از مردم سپرده می‌گرفتند، وارد بازار مسکن و املاک می‌کردند. میانگین سودی که این بانک‌ها به مردم می‌پرداختند، فرضا 18تا 20درصد بود، اما میانگین رشد قیمت ملک 40تا 50درصد بود.
بنابراین بانک‌ها سود بیشتر را بر خدمات بیشتر انتخاب کردند. این روند اما به همین نقطه ختم نشد در ادامه حضور سوداگرانه نهادهای مالی ابعاد وسیع‌تری پیدا کرد و پای شرکت‌های بزرگ اقتصادی و کارتل‌های عظیم هم به سفته‌بازی و سوداگری بازار مسکن باز شد.
سیطره کامل بر بازار مسکن این روند در دهه 90 هم ادامه داشت و باعث شکل‌گیری معضل موسسات غیرمجاز در ایران شد.
کنشگری بانک‌ها باعث شد، بخش خصوصی و سازندگان مسکن توانایی رقابت با بانک‌ها را از دست داده و بانک‌ها سیطره کاملی بر بازار مسکن پیدا کنند.
این روند بازار مسکن را در رکودی عمیق فرو برد و باعث گرانی اجاره‌بها برای خانوارهای فاقد مسکن در ایران شد.
رکود بازار مسکن باعث شد تا داریی بانک‌ها در این بازار فریز شود و آنها نتوانند در کوتاه‌مدت سودهای کلانی برداشت کنند.
اما بانک‌ها دست‌بردار نبودند، آنها برای سودهای بیشتر نیم نگاهی هم به سایر بازارهای سوداگرانه داشتند.
این بخش‌های اقتصاد که مزه سوداگری در بازار مسکن زیر زبان آنها مزه کرده بود در ادامه وارد حوزه‌های سوداگرانه دیگر مانند بازار سکه، ارز و خودرو نیز شدند.
این روند بازارهای 5گانه ایران را با روندی مستمر از نوسان و تکانه مواجه ساخت.
دیگر خرید یک خانه نقلی برای خانواده‌های ایرانی به یک رویایی در دوردست بدل شده بود و قیمت دلاری مسکن در ایران از بسیاری از شهرهای بزرگ جهان مانند نیویورک و برلین و پاریس هم پیشی گرفته بود.
طی سال‌های 90 تا 96 مهم‌ترین عامل خلق نقدینگی در اقتصاد ایران بانک‌های خصوصی بودند، چراکه این بانک‌ها دیگر سودهای هنگفت را کسب نکرده و دارایی‌های آنها هم در بازار مسکن فریز شده بود.
این روند تا میانه‌های دهه 90 ادامه داشت تا اینکه بانک‌ها وارد بازار سفته‌بازی، سهام، دلار و سکه شدند .
در قرن جدید میلادی دوباره رکود در بازار مسکن حاکم شد و بانک‌ها دست به همان اقداماتی در خلق نقدینگی زدند که قبلا در دهه 90 یک‌بار زیان انباشته بانک‌ها را پوشش داده بود.
نقش‌آفرینی بانک‌ها در حوزه‌های یاد شده اما افکار عمومی را با این پرسش مواجه ساخته که آیا وضعیت در همه جای جهان این‌گونه است و بانک‌ها چنین فعالیت‌های سوداگرانه‌ای را دنبال می‌کنند؟
در کشورهای توسعه یافته بانک‌ها مسوول ایجاد تعادل در اقتصاد هستند.
آنها از یک طرف روند توزیع ثروت از دهک‌های برخوردار به دهک‌های محروم را متعادل می‌سازند و از سوی دیگر با تامین نقدینگی بخش‌های تولیدی، سهم قابل توجهی در رشد تولید و صادرات جامعه دارند.
بانک‌ها تسهیلات را در اختیار دهک‌های کم برخوردار قرار داده و از این طریق از گسترش فقر جلوگیری می‌کنند.
در ایران لازم است بانک‌ها حداقل در بخش‌هایی چون سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری در بخش حقیقی اقتصاد می‌توانند ورود و سرمایه‌گذاری کنند.
اما بانک‌ها در ایران از چنین وظایفی شانه خالی کرده و توجه خود را معطوف فعالیت‌های غیرمولد و سوداگرانه می‌سازند.