چاپ

عصر کرد - هنگامی که مورچه ها با یک عامل بیماری‌زا مواجه می‌شوند، نحوه ساخت لانه‌هایشان را تغییر می‌دهند تا خطر اپیدمی را کاهش دهند. ساخت لانه‌هایی با بخش‌بندی بیشتر این امکان را به مورچه‌ها می‌دهد که فضاهای مختلفی بسازند تا ارتباطات محدودتر و شیوع بیماری کنترل شود.

محققان در مطالعه‌ای، گروه‌هایی شامل 180 مورچه سیاه باغی (Lasius niger) همراه لاروها و شفیره‌ها را در ظروفی پر از خاک قرار دادند و بر نحوه ساخت لانه‌هایشان نظارت کردند. در این مطالعه، دوربین‌هایی برای بررسی فعالیت‌های سطحی مورچه‌ها تعبیه شده بود و دستگاه سی‌تی اسکن شکل لانه‌هایی را که در داخل خاک حفر شده بود، نشان می‌داد.
وقتی مورچه ها با یک عامل بیماری‌زا مواجه می‌شوند، نحوه ساخت لانه‌هایشان را تغییر می‌دهند.
پس از یک روز، محققان 20 مورچه دیگر به هر گروه اضافه کردند. تعدادی از این 20 مورچه با هاگ‌های قارچ بیماری‌زا و تعدادی با محلول مشابهی که فاقد هاگ بود، اسپری شده بودند. محققان شش روز دیگر لانه‌ها را تحت‌نظر گرفتند.
مورچه‌ها با تغییر معماری لانه‌هایشان، سپری در برابر بیماری‌ها می‌سازند
محققان در این آزمایش دریافتند لانه‌هایی که گروه‌های شامل مورچه‌های آلوده به هاگ ساخته بودند، بیشتر بخش‌بندی شده و اتصالات کمتری داشتند. مورچه‌های کارگر در این گروه‌ها –نسبت به گروه‌های سالم– سریع‌تر حفاری می‌کردند، تونل‌های بیشتری می‌ساختند و ورودی‌هایی ایجاد می‌کردند که از هم فاصله بیشتری داشتند. همچنین فضاهایی را در مکان‌هایی دورتر از مرکز لانه‌ها ساختند.
محققان با کمک شبیه‌سازی‌های کامپیوتری نشان دادند این تغییرات در ساختار لانه‌ها می‌تواند انتشار بیماری در کلونی را بین 5 تا 10 درصد کاهش دهد. از نظر تئوری، همه این تغییرات باعث می‌شود مورچه‌ها هنگام حرکت در لانه، کمتر تماس پیدا کنند و خطر انتقال بیماری کاهش یابد.
«ناتالی استرویمیت» از دانشگاه بریستول انگلستان و همکارانش که این آزمایش را طراحی کرده‌اند، می‌گویند به‌ نظر می‌رسد در طبیعت، این تغییرات رفتاری همراه تغییر در لانه‌سازی خطر گسترش بیماری را کمتر می‌کند. به گفته محققان، مورچه‌هایی که در معرض بیماری قرار گرفته بودند، زمان بیشتری را خارج از لانه سپری می‌کردند که این نوعی خودایزوله‌سازی محسوب می‌شود.
این گروه تحقیقاتی بیان کرده احتمالاً بسیاری از گونه‌های دیگر مورچه‌ها نیز در پاسخ به بیماری‌های عفونی، ساختار لانه‌هایشان را تغییر می‌دهند: «این تغییرات معماری طی زمان طولانی تکامل بهینه شده و می‌تواند به‌عنوان اثبات مفهوم یا منبع الهام برای مداخلات انسانی در برابر بیماری‌ها استفاده شود.»
«اریک فرانک» از دانشگاه وورزبورگ آلمان که در این آزمایش شرکت نداشته است، می‌گوید: «من مطمئنم که تحقیقات بیشتر در این زمینه می‌تواند به بینش‌های جدید و الهام‌بخشی برای ساختارهای انسانی منجر شود. [استرویمیت و همکارانش] به‌طور قانع‌کننده‌ای، سازگاری شگفت‌انگیز دیگری در برابر بیماری‌ها در جوامع حشرات را نشان می‌دهند.»