عصر کرد - به گزارش ، در دهه 80 سهم بخش صنعت از کیک اقتصاد ایران نزدیک دو سوم بوده اما به نظر می‌رسد نوسانات و شوک‌های اقتصادی دهه 90، آسیب‌هایی را به بازار صنعت وارد کرده و سهم آن را به سطوح 50 درصدی رسانده است.
تولید ناخالص داخلی به دو روش محاسبه می‌شود. یکی از این روش‌ها ارزش افزوده است که ارزش کالا و خدمات تولید شده در کشور طی یک دوره مشخص است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در این روش اقتصاد به سه بخش اصلی «کشاورزی»، «صنعت و معدن» و «خدمات» تقسیم می‌شوند. طبق تعریف مرکز آمار نیز افراد 15 ساله و بیشتر جمعیت حاضر در سن کار تلقی می‌شوند و وضعیت آنها در آمارهای بازار کار محاسبه می‌شود. اثر تحریم‌ها و رکود بر عملکرد صنعتی کشور سهم صنعت از تولید ناخالص داخلی در سال 1385 برابر با 62.2 درصد بوده و در سال‌های بعدی دچار نوساناتی شده است. بیشترین سهم این بخش در بهار 1389 با 65 درصد رقم خورده و کمترین سهم آن نیز در تابستان 1392 با 47.6 درصد مشاهده شده است. در پاییز 1403 که آخرین آمار منتشر شده از تولید ناخالص داخلی است به 53.9 درصد رسیده است.
از سوی دیگر، سهم اشتغال در بخش صنعت نیز تغییرات مشابهی را نشان می‌دهد. در سال 1385، حدود 31 درصد از شاغلین کل کشور در بخش صنعت بوده‌اند. این سهم در سال‌های بعدی روندی نسبتاً پایدار داشته و در برخی مقاطع افزایش یافته. در سال‌های 1390 تا 1395، سهم اشتغال در صنعت به بالای 33 درصد رسیده، اما در سال‌های اخیر روندی نزولی داشته و در پاییز 1403 به 33.5 درصد کاهش یافته است.

بررسی فصلی داده‌ها نشان می‌دهد که سهم بخش صنعت از تولید ناخالص داخلی در فصل زمستان معمولاً افزایش می‌یابد، در حالی که در تابستان‌ها کمتر می‌شود. این امر می‌تواند ناشی از الگوی تولید و فعالیت‌های صنعتی باشد که در نیمه دوم سال به دلیل شرایط آب‌وهوایی و تقاضای بازار افزایش می‌یابد. همچنین، سهم اشتغال صنعتی در تابستان‌ها معمولاً اندکی افزایش دارد که می‌تواند به دلیل افزایش فعالیت‌های فصلی در برخی صنایع باشد.
روند تغییرات نشان می‌دهد که تولید بخش صنعت نسبت به اشتغال آن نوسانات بیشتری را تجربه کرده است. این امر می‌تواند ناشی از تغییرات بهره‌وری، تحولات تکنولوژیک و میزان سرمایه‌گذاری در این بخش باشد. در سال‌های ابتدایی دهه 1390، همزمان با تشدید تحریم‌های اقتصادی و رکود صنعتی، سهم تولید بخش صنعت کاهش یافت. با این حال، در سال‌های بعد و با افزایش سرمایه‌گذاری در برخی صنایع، رشد این بخش مجدداً تقویت شد. با وجود این تغییرات، سهم اشتغال در بخش صنعت تغییرات شدیدتری را تجربه نکرده و روندی نسبتاً پایدار داشته است.
یکی از عوامل تأثیرگذار بر روند صنعت، تغییرات ساختاری در اقتصاد ایران بوده است. توسعه فناوری و افزایش بهره‌وری باعث شده که برخی از صنایع با استفاده از تکنولوژی‌های جدید، تولید بیشتری داشته باشند. از سوی دیگر، تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی در برخی مقاطع منجر به کاهش تولید صنعتی شده است. در سال‌های 1390 تا 1392، کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و محدودیت‌های ارزی باعث شد که بسیاری از واحدهای صنعتی با کاهش ظرفیت تولید مواجه شوند. این روند در سال‌های بعد تا حدی جبران شد، اما همچنان برخی از بخش‌های صنعتی با چالش‌های ناشی از عدم دسترسی به مواد اولیه و تکنولوژی‌های پیشرفته مواجه هستند.
یکی دیگر از نکات مهم در تحلیل بخش صنعت، تفاوت میان زیرمجموعه‌های مختلف این بخش است. صنایع سنگین مانند پتروشیمی، فولاد و خودروسازی معمولاً سهم بیشتری در تولید ناخالص داخلی دارند، در حالی که صنایع کوچک‌تر و متوسط سهم بیشتری در اشتغال دارند. در برخی دوره‌ها، رشد صنایع سنگین منجر به افزایش تولید بدون افزایش اشتغال شده است. این مسئله نشان می‌دهد که برای توسعه اشتغال در بخش صنعت، توجه به صنایع کوچک و متوسط ضروری است.
منبع: اکوایران