بزرگنمايي:

عصر کرد - محمدشریف ملک‌زاده، رئیس سازمان گردشگری حلال، در دومین همایش ملی توانمندی‌ها و چشم‌انداز شرکت‌های دانش‌بنیان که با حضور حسن قشقاوی، نماینده مجلس شورای اسلامی، در مرکز همایش‌های صدا و سیما برگزار شد، اظهار داشت: در شاخص خدمات برخط هم در سطح منطقه‌ای و هم در سطح جهانی پایین‌تر از میانگین قرار داریم. همچنین در شاخص‌های مشارکت الکترونیک نیز ایران، چه در سطح منطقه‌ای و چه جهانی، رتبه پایینی دارد.
ملک‌زاده افزود: سرعت اینترنت ایران بر اساس آمار وبگاه شاخص جهانی تست سرعت در ژانویه 2024: میانگین جهانی سرعت دانلود در پهن باند سیار 50٫00 مگابایت بر ثانیه و در پهن باند ثابت 91٫93 است. این رقم در ایران برای پهن باند سیار 32٫77 مگابایت بر ثانیه و پهن باند ثابت 13٫58 مگابایت بر ثانیه است.
او تأکید کرد: همچنین میانگین سرعت آپلود پهن باند سیار 11٫30 مگابایت بر ثانیه و در پهن باند ثابت 43٫40 مگابایت بر ثانیه است. در ایران، میانگین سرعت آپلود برای اینترنت سیار 9٫50 مگابایت بر ثانیه و برای اینترنت ثابت 3٫19 مگابایت بر ثانیه است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: دانش‌بنیان‌ها نیم درصد از اقتصاد ایران را پوشش می‌دهند. این عدد در کره جنوبی 29 درصد و میانگین 10 کشور توسعه‌یافته حدود 20 درصد است. در ایران، سهم شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید ناخالص داخلی عدد قابل توجهی است. بر اساس داده‌های صندوق نوآوری و شکوفایی، سهم کنونی شرکت‌های دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی نیم درصد است. این در حالی است که بر اساس سیاست‌های کلی علم و فناوری در افق 1404، سهم تعیین شده تولید ناخالص داخلی از فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان 50 درصد تعیین شده است که 10 درصد از GDP به فناوری‌های پیشرفته و 40 درصد به سایر فناوری‌ها اختصاص دارد.
او افزود: توسعه تحقیق و پژوهش و افزایش آموزش تکمیلی یکی از شاخص‌های مهم تحقق این موضوع است. بر اساس اطلاعات جدید مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، پیش‌بینی می‌شد سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی در پایان برنامه پنجم توسعه به سه درصد افزایش یابد. اما پس از پایان اجرای این برنامه، این سهم تنها به حدود نیم درصد رسید و اکنون در آستانه برنامه ششم، چشم‌انداز قابل توجهی ارائه نشده است. این در حالی است که کشورهایی از جمله ژاپن، کره جنوبی و سوئد بیش از سه درصد و چین، آلمان و آمریکا بیش از دو درصد از تولید ناخالص خود را به پژوهش و تحقیقات اختصاص داده‌اند.
اعتبار کشورهای عربی برای توسعه هوش مصنوعی
پروفسور ملک‌زاده ادامه داد: در حوزه عربی خلیج فارس 4 تریلیون دلار صندوق ذخیره ارزی وجود دارد. حوزه عربی خلیج فارس در دنیا به عنوان مهم‌ترین بانک محسوب می‌شود و همه شرکت‌ها، به خصوص فناوری و انرژی، به دنبال سهمی از این صندوق ارزی هستند. ابوظبی صندوقی به ارزش 968 میلیارد دلار، عربستان 925 میلیارد دلار، کویت 846 میلیارد دلار، قطر 510 میلیارد دلار، دبی 360 میلیارد دلار و مجموعه‌ای به نام مبادله با 302 میلیارد دلار دارد.
همچنین او ادامه داد: عربستان و امارات اعلام کرده‌اند که به تدریج به سمت تنوع‌سازی و تکثر در GDP ملی خود حرکت می‌کنند. پیش‌بینی می‌کنند که تا سال 2030، 12 درصد از GDP عربستان از تولید تراشه حاصل شود و برنامه‌ریزی کرده‌اند که تا سال 2025 در عربستان 500 شرکت غربی و آسیایی را برای سرمایه‌گذاری در حوزه تراشه جذب کنند.
او افزود: اگر ایران با این استعداد، ظرفیت، دانشگاه‌ها و علاقه شدید بخش خصوصی به کار و فعالیت، با همین نگرش‌ها کشور را حکمرانی کند، شکاف عمیقی بین ایران و همسایگان جنوبی‌اش در بیست سال آینده ایجاد خواهد شد. امارات تصمیم دارد مغز، مهارت و استعداد در جهان را در کنار هم جمع کند.
اقدامات مهم در راستای هوشمندسازی شرکت‌های دانش‌بنیان ایران
او تصریح کرد: باوجود آنکه تقریباً همه کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس اقدامات مهمی در راستای هوشمندسازی انجام داده‌اند، که از جمله می‌توان به طرح هوشمندسازی 300 کارخانه بحرینی تا سال 2026 و برگزاری جام جهانی فوتبال کاملاً هوشمند توسط قطر اشاره کرد، اما عربستان و امارات در این زمینه پیشرو هستند و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 حداقل 10 درصد از تولید ناخالص داخلی دو کشور مذکور از طریق هوش مصنوعی حاصل شود.
او در پاسخ به این سؤال که ایران چه برنامه‌ای دارد، اظهار داشت: به نظر می‌رسد کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با به‌کارگیری هوش مصنوعی در صنایع و دیگر حوزه‌ها قصد دارند آینده خود را تا حد امکان از وابستگی به سوخت‌های فسیلی دور و به همان اندازه به استفاده از فناوری نزدیک کنند. این امر سبب افزایش بهره‌وری، پایداری صنعتی، ارتقای اقتصاد دانش‌بنیان و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهد شد. از آنجا که بیشتر شرکت‌های حاضر در این کشورها فعالیت‌های بین‌المللی دارند، هوشمندسازی رقابت‌پذیری آنها را در عرصه بین‌الملل افزایش خواهد داد.
ضرورت سرمایه‌گذاری در بخش هوش مصنوعی
او درباره ضرورت سرمایه‌گذاری در بخش هوش مصنوعی گفت: امروز مهم‌ترین نیاز، سرمایه‌گذاری است. در چند سال اخیر، شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در حوزه هوش مصنوعی، به ویژه در بخش ارتباطات و مخابرات، دستاوردهای قابل توجهی داشته‌اند. برخی از مهم‌ترین دستاوردها عبارتند از:
• شبکه‌های 5G و زیرساخت‌های مخابراتی هوشمند: شرکت‌های ایرانی مانند «ایرانسل» و «رایتل» در حال پیاده‌سازی و تست فناوری‌های 5G هستند که به بهبود سرعت اینترنت، کیفیت ارتباطات و کاهش تأخیر کمک می‌کنند. این فناوری‌ها اغلب با بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای مدیریت پهنای باند و پیش‌بینی الگوهای ترافیکی اجرا می‌شوند.
• سیستم‌های هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی شبکه‌های مخابراتی: شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی عملکرد شبکه‌های مخابراتی، نظارت بر کیفیت خدمات و تشخیص مشکلات به‌صورت خودکار استفاده می‌کنند. این امر باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی شبکه می‌شود.
• دستیارهای مجازی و چت‌بات‌ها: بسیاری از شرکت‌ها در ایران از فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی برای توسعه دستیارهای مجازی و چت‌بات‌ها در حوزه خدمات مشتریان استفاده کرده‌اند. این ابزارها برای پاسخگویی خودکار به سوالات کاربران و انجام خدمات مختلف به‌صورت آنلاین بسیار کاربردی هستند.
• تحلیل داده‌های مخابراتی و پیش‌بینی مشکلات: شرکت‌های ایرانی از مدل‌های یادگیری ماشین و هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های مربوط به شبکه‌های مخابراتی استفاده می‌کنند. این مدل‌ها به شناسایی الگوهای ترافیکی، پیش‌بینی مشکلات احتمالی شبکه و ارائه راهکارهای پیشگیرانه کمک می‌کنند.
• توسعه سیستم‌های خودران و اتوماسیون: در برخی از پروژه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران از هوش مصنوعی برای توسعه سیستم‌های خودران و اتوماسیون در حوزه‌های مختلف، از جمله مخابرات و ارتباطات، استفاده کرده‌اند. این فناوری‌ها به بهبود کیفیت خدمات، کاهش هزینه‌ها و ایجاد نوآوری‌های جدید در صنعت مخابرات کمک می‌کنند.
ضروری است که دولت برای حمایت از این حوزه وارد عمل شود:
• تعیین ردیف بودجه
• مجاب کردن بازار سرمایه به حمایت از طرح‌ها
• تعیین یک سبد مشوق‌ها
به عنوان مثال، دولت می‌تواند تمام طرح‌های این حوزه را پیش‌خرید کند، همان‌طور که گندم را از کشاورزان می‌خرد. یعنی کشاورز می‌داند که گندمی که کشت می‌کند به پولش می‌رسد. به همین ترتیب، به کارگیری هوش مصنوعی در آینده ارزان‌ترین راه برای افزایش کارایی و بهره‌وری خواهد بود.